در جُست‌وجوی تاریـــخ عکاسی کرمان

اخلاق پژوهشی، در کرمان کم‌اهمیّت شده است

***

گفت‌وگویی با:

«عباس افضلی ننیز»مدرسِ دانشگاه و پژوهش‌گر تاریخِ عکاسی کرمان

***

تنظیم: امیرحسین جعفری

عکس: محمدهادی جلال‌پور

***

بیش‌تر از یک ماه است که شاعر شعرهایی که در گفت‌و‌گوهای دونفره‌مان می‌خواندیمشان، درگذشته و با «هفت هزار سالگان سر‌به‌سر» است. نمی‌دانیم چه زمان این گفت‌و‌گو به دستتان می‌رسد؛ اما همین حالا که این متن را سَر و سامان می‌دهیم، هنوز در خلوت‌مان با شعرهایش زندگی می‌کنیم. به خصوص که این روزها، با اوضاع جامعه، بیش از پیش بغض در گلوهایمان مانده و فقط جلوی اشک‌هایمان را می‌گیریم. سایه چه زیبا در مورد آزادی سروده است:

«ای شادی!

آزادی!

ای شادیِ آزادی!

روزی که تو بازآیی،

با این دل غم پرورد

من با تو چه خواهم کرد؟»

«ا.ه.ابتهاج (سایه)»

تاریخ ما را به دانستنش محکوم کرده است؛ اما باید با لذت، محکومش شویم تا تکرارش نکنیم. سال‌ها پیش، معلم نازنینی -که خبری از حال و احوالش نداریم- سر کلاسی در هنرستان هنرهای زیبای پسران کرمان پرسید: «چگونه می‌توان در زمینه‌هایی مثل سینما، تئاتر و عکاسی کار کرد و تاریخش را ندانست؟!» به‌راستی چگونه می‌توان؟

روزی در گپ‌وگفت‌هایمان، دوستی به ما گفت که پژوهش‌گری، تاریخ عکاسی کرمان را مدون کرده و به صورت کتابی منتشر کرده است. ما که دغدغه سینما و عکاسی را داشته و داریم؛ به دنبال کتاب رفته و از «کورش تقی‌زاده» (دبیر بخش سینمای همین ماهنامه) خواستیم که ما را با «عباس افضلی ننیز» (پژوهش‌گر این کتاب) آشنا کرده تا در مورد کتاب با او گفت‌و‌گویی داشته باشیم.

چگونگی شکل‌گیری ایدۀ نوشتن کتاب، نحوۀ پژوهش موضوع با وجود گستردگی منابع، بازۀ‌ زمانی طولانی و هدفی که نویسنده در کتابش دنبال کرده، ازجمله سؤالاتی هستند که در گفت‌و‌گوهای اولیۀ دونفره‌مان، هستۀ اولیۀ سؤالاتمان را شکل دادند.

«عباس افضلی ننیز» فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی رشتۀ «فرش» از دانشگاه باهنر کرمان و کارشناسی ارشد رشتۀ «عکاسی» از دانشگاه تهران است. او جزو هیئت‌علمی دانشگاه باهنر کرمان و مقطعی، مدیر گروه رشتۀ «هنرهای اسلامی» همین دانشگاه بوده و ‌اکنون، مدیریت گروه رشتۀ «تئاتر» را عهده‌دار است. کتاب «نوحه‌های ننیز» یکی از کتاب‌های منتشر شده ایشان است.

افضلی ننیز در سیر گپ‌و‌گفت به دوران تحصیل در رشتۀ تجربی، برگزاری اولین نمایشگاه عکسش در «خانۀ عکاسان تهران» و چگونگی شکل‌گیری ایدۀ شرکت در کنکور ارشد عکاسی، صحبت کرد. او همچنین در مورد نحوۀ پژوهش میدانی برای کتاب «تاریخ عکاسی و عکس‌های تاریخی کرمان»، ذهنیتی که این پژوهش در مورد اهمیت عکس‌های تاریخی به وجود می‌آورد و کارشکنی نهادهای کرمان در روند پژوهش، توضیح داد. وی در ادامه، دربارۀ چگونگی همکاری «مس سرچشمه»، «مرکز کرمان‌شناسی» و دانشگاه باهنر در انتشار کتاب صحبت کرد. افضلی ننیز، از عدم رعایت اخلاق حرفه‌ای پژوهش از سمت پژوهشگران کرمانی انتقاد کرد و دلیل عمیق نشدن کتاب روی بعضی مباحث را، جلوگیری از بالا رفتن هزینه‌ها عنوان نمود.

این مصاحبه، اواسط شهریورماه ۱۴۰۱ خورشیدی، در دفتر ماهنامۀ «سرمشق» انجام گرفت. امیدواریم از خواندن این گفت‌و‌گو لذت ببرید.

***

متن کامل این گفتگو را در شماره ۶۱ ماهنامه سرمشق مطالعه فرمایید